مواد مورد استفاده در رنگ هنری

 

وارنیش و لاک

وارنیش ((Varnish  عمدتا به صورت مایع یا اسپری بوده و برای دادن جلا به نقاشی و همچنین محافظت آن استفاده می‌شود. وارنیش‌ها عمدتا بی رنگ هستند با این حال برخی وارنیش‌های با ته رنگ مختلف نیز برای کاربردهای خاص وجود دارند. استفاده از وارنیش به ماندگاری و طول عمر بالای نقاشی و کارهای هنری انجام شده با رنگ کمک می‌کند.

تاریخچه استفاده از وارنیش

وارنیش‌ها به صورت سنتی رزین‌های طبیعی بودند که از پس از خشک شدن یک فیلم بسیار نازک روی نقاشی شکل داده و سبب ایجاد براقیت و ماندگاری بیشتر در آن می‌شوند.

در اوایل دوران رنسانس از سفیده تخم مرغ، رزین درختی یا ماستیک، رزین فسیلی یا کوپال، رزین گرفته شده از حشرات یا شلاک برای انواع وارنیش مورد استفاده قرار می‌گرفت. برخی از این وارنیش‌های طبیعی هنوز هم برای برخی کاربردها مورد استفاده است. با این حال در اکثر موارد وارنیش سنتز شده جایگزین وارنیش طبیعی شده اند.

آیا وارنیش طبیعی ماندگاری بالایی دارد؟

وارنیش طبیعی در اکثر موارد تمایل به زرد شدن و کدر شدن دارد اما وارنیش‌های سنتز شده در برابر زرد شدن مقاوم هستند.

 

چه زمانی به وارنیش کردن نیاز است؟

نقاشی بدون وارنیش به مروز زمان کثیفی را به خود جذب کرده و ممکن است براقیت اولیه را از دست بدهد. بنابرین توصیه می‌شود نقاشی بدون وارنیش در پشت شیشه یا یک لایه محافظ قرار گیرد.

برخی هنرمندان اعتقاد دارند که استفاده از وارنیش ممکن است به اصالت نقاشی آسیب وارد کند. با این حال استفاده از وارنیش را نمی‌توان اکیدا توصیه یا رد کرد. استفاده از این ماده بستگی زیادی به سبک نقاشی، رنگ‌های استفاده شده و موارد دیگر دارد.

 

وارنیش با اسپری

وارنیش که نام لاک نیز شناخته می‌شود، می‌تواند به صورت اسپری نیز روی نقاشی اعمال شود. وارنیش اسپری زود تر از وارنیش مایع خشک شده و برای زمانی که سطح شکننده بوده و بافت رنگ حساس است، توصیه می‌شود.

آیا بعد از لاک زدن یا وارنیش امکان اصلاح نقاشی وجود دارد؟

لاک زدن یا وارنیش کردن مرحله نهایی نقاشی است. اصلاح نقاشی پس از آن بسیار دشوار است چرا که ابتدا باید وارنیش از روی نقاشی پاک شود.

چه زمانی باید عمل وارنیش یا لاک زدن را انجام داد؟

وارنیش کردن باید پس از خشک شدن کامل رنگ انجام شود. در مورد رنگ‌های روغن ممکن است این زمان 6 ماه یا بیشتر باشد.

لایه ایزوله کننده در وارنیش چیست؟

در نقاشی‌هایی با ارزش بالا قبل از وارنیش می‌توان از یک پوشش ایزوله کننده قبل از لاک زدن استفاده کرد. لایه ایزوله کننده امکان برداشتن لاک نقاشی را با ریسک کمتری برای از بین رفتن بافت و رنگ فراهم می‌کند.

فیکساتور چیست؟

فیکساتیور (Fixative spray) یک اسپری بی رنگ است که برای نقاشی با زغال، پاستل، مداد و گچ و به منظور محافظت در برابر لک شدن استفاده می‌شود.

پرایمر و جسو

پرایمر یک ماده ای است که برای سطح زیرین نقاشی و ایجاد سطح صاف و یکنواخت استفاده می‌شود.  پرایمر به چسبیدن رنگ به سطح زیرین کمک می‌کند. پرایمرها می‌تواند از نوع روغن، لاتکس و یا آکریلیک باشند.در دنیای رنگ و هنر گاهی پرایمر و جسو (gesso) بجای یکدیگر استفاده می‌شوند. با این حال باید توجه کرد که پرایمر یک مفهوم کلی است و جسو نوعی پرایمر است که برای رنگ آکریلیک و رنگ روغن استفاده می‌شود.

پرایمر بخصوص زمانی که سطح زیر نقاشی چوب، پلاستیک و فلز است از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که از پوست پوست شدن به مرور زمان جلوگیری می‌کند. پرایمر علاوه بر ایجاد چسبندگی و سطح صاف به بهبود ظاهر رنگ، دوام رنگ و افزایش عمر آن کمک می‌کند.

جسو یا gesso

جسو یک پرایمر مخصوص رنگ روغن هنری و رنگ آکریلیک هنری است که برای قرن‌ها مورد استفاده بوده است. جسو از ترکیب پیگمنت، پر کننده، بایندر و... تشکیل شده است.جسو هم به ایجاد سطح یکنواخت کمک کرده و هم به رنگ بافت می‌دهد. ساختار جسو به شکلی بوده که سطح زیرین را برای چسبدین رنگ آمده می‌کند. جسو عمدتا به رنگ سفید می‌باشد. جسو بیشتر برای کارهای هنری بکار رفته در حالی که پرایمر یک ماده عمومی تر بوده و برای سایر رنگ‌ها نیز کاربرد دارد.

کاربرد جسو در نقاشی و هنر

آماده سازی بوم نقاشی، جسو به آماده سازی بوم نقاشی کمک کرده و یک لایه بین رنگ و بوم نقاشی ایجاد کرده که به چسبندگی رنگ کمک می‌کند. جسو از جذب رنگ توسط الیاف بوم نقاشی جلوگیری می‌کند.

کمک به ایجاد بافت بهتر، جسو به بافت نقاشی عمق داده و آنرا جذاب تر می‌کند.

آماده سازی بهتر برای رنگ روغن، جسو یک لایه روی بوم نقاشی ایجاد کرده که چسبیدن رنگ روغن کمک می‌کند.

آماده سازی برای تمپرا یا چسب رنگ (tempera)، استفاده از جسو برای نقاشی به روش برچسبی یا تمپر مناسب است، چرا که سبب بهبود چسبندگی رنگ به سطخ می‌شود.

 

جسو آکریلیک یا acrylic gesso

آکریلیک جسو ترکیبی از کلسیم کربنات، پلیمر آکریلیک و تیتانیوم دی اکسید است. جسو آکریلیک سطح زیرین را برای رنگ آکریلیک آماده کرده و سطح صاف و با چسبندگی مناسب ایجاد می‌کند.

استفاده از جسو آکریلیک سبب ایجاد مزایای ذیل برای نقاشی با آکریلیک می‌شود.

سطح زیرین صاف و میزان جذب خولی خواهد داشت.

سبب ایجاد دندانه شده که به چسبیدن بهتر رنگ به سطح کمک می‌کند.

میزان مصرف رنگ را کاهش می‌دهد.

انعطاف پذیر است و برای سطوح مختلف قابل استفاده است.

 

مقایسه بین پرامیر و جسو

پرایمر	جسو
هر رنگی می‌تواند باشد.	می‌تواند سفید یا کرم باشد.
سطح صاف ایجاد می‌کند.	یک سطح دندانه ای ایجاد می‌کند.
قابل سمباده زدن برای ایجاد سطح صاف است.	قابل سمباده زدن برای ایجاد سطح صاف است.
معمولا برای فلز، پلاستیک و دیوار استفاده می‌شود.	معمولا برای بوم نقاشی، کاغذ و چوب استفاده می‌شود.
هم برای رنگ هنری و هم رنگ ساختمانی قابل استفاده است.	معمولا برای رنگ هنری استفاده می‌شود.
برای هر نوع رنگ قابل استفاده است.	عمدتا برای رنگ هنری و آکریلیک قابل استفاده است.

مدیوم و حلال

مدیوم (medium ) نوعی ماده است که برای تغییر ظاهر و رفتا رنگ به آن اضافه می‌شود. مدیوم سبب تغییر درخشش، زمان خشک شدن، تغییر بافت و شفافیت و ... می‌شود. مدیوم با توجه به نوع رنگ انتخاب شده و برای رنگ روغن، آکریلیک و آبرنگ مدیوم‌های متفاوتی موجود می‌باشند.

روغن بذر کتان تصفیه شده یا Refined Linseed Oil

روغن بذر کتان به صورت سنتی برای تهیه انواع رنگ روغن مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین برخی گریدهای آن برای مدیوم نیز استفاده می‌شود. از ویژگی مهم مدیوم بذر کتان موارد ذیل می‌باشد.

سبب افزایش براقیت و شفافیت می‌شود.

فیلم سختی تشکیل داده که سراسر رنگ را در بر گرفته و پایدار و دائمی است.

برای رنگ آمیزی لایه زیرین و یا لایه اولیه ایده آل است.

در مدت 3 الی 5 روز خشک می‌شود.

مقدار زردی کمی داشته و ممکن است تاثیر جزئی در رنگ‌های سفید و یا کم رنگ داشته باشد.

اگر روغن بذر کتان به خوبی تصفیه شده باشد زرد شدن آن در طول زمان به حداقل می‌رسد.

به عنوان مدیوم معمولا روغن بذر کتان با مقدار مساوی حلال ترکیب شده و استفاده می‌شود.

روغن گلرنگ یا Safflower Oil

روغن گلرنگ تصفیه شده قلیایی یا  Alkali Refined Safflower Oil به عنوان مدیوم در رنگ روغن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این روغن به رنگ زرد کم رنگ است و مقدار کمی تمایل به زرد شدن دارد.

روغن گلرنگ برای رنگ آبی و سفید مناسب است.

زمان خشک شدن روغن گلرنگ از روغن بذر کتان بیشتر است.

 

روغن پایه یا Stand Oil

روغن پایه در حرارت بالا و بدون حضور اکسیژن ساخته شده و تا حدی پلیمریزه شده است. این موضوع سبب شده تا این روغن قوام بالایی داشته باشد و برای نقاشی به روش ایمپاستو اید آل باشد.

این روغن کم رنگ تر و غلیظ تر از روغن بذر کتان است.

زمان خشک شدن آن آهسته است.

به سطح رنگ حالت لاستیکی و کشسانی می‌دهد.

برای کمک به جریان پذیری بهتر معمولا روغن پایه با حلال وایت اسپریت (white spirit) ترکیبت می‌شود.

زرد شدن روغن پایه نسبت به روغن بذر کتان کم تر بوده و کندتر خشک می‌شود.

 

روغن گردو یا Walnut Oil

این روغن داری رنگ زرد تا قهوه ای است.

مقاومت روغن گردو در برابر زردی و ترک خوردگی بالاست

روغن گردو با گذشت زمان کمتر از روغن بذر کتان زرد می‌شود.

روغن گردو سبب حفظ رطوبت موهای قلمو و برس می‌شود.

روغن گردو سریع تر از روغن گلرنگ خشک می‌شود.

 

نقاشی با موم یا نقاشی Encaustic یک روش نقاشی با موم داغ که عمدتا از موم زنبور عسل یا beeswax  برای آن استفاده می‌شود. موم زنبور عسل به صورت سنتی به عنوان یک مدیوم در کارهای هنری مورد استفاده بوده است.

آیا نقاشی با موم داغ شکننده است؟

نقاشی با موم داغ اگر چه ممکن است شکننده به نظر برسد اما به شدت مقاوم است. موم زنبور عسل به علت آنکه در تولید محصولاتی چون شمع نیز بکار میرود ممکن است به نظر شکننده باشد اما باید توجه داشت موم زنبور عسل بکار رفته در نقاشی و کارهای هنری از مقاومت بالایی برخوردار است. همچنین موم داغ پس از سرد شدن به شدن مقاوم شده و در شرایط عادی گرم و ذوب نمی‌شود. قبل از نقاشی به روش موم یا انجام کار هنری بهتر است سطح زیرین با استفاده از پرایمر مناسب پوشش داده شود.

نقاشی با موم

نقاشی با موم یک روش محبوب بخصوص در قرن 21 بوده است. نقاشی با موم از براقیت خوبی برخوردار است، همچنین انعطاف پذیری خوبی برای روش‌های غوطه وری، ریختگری، مدل سازی، مجسمه سازی و ترکیبی با روغن دارد. سرعت خشک شدن نقاشی موم سرعت بالایی دارد.

 

ابزار مورد نیاز برای کار با موم

کاپ و فنجان دسته دار و دما سنج از مهم ترین وسایل مورد نیاز برای کار با موم هستند. موم داغ باید در دمای مناسبی مورد استفاده قرار گیرد.

 

روغن خشاش تصفیه شده

روغن خشاش تصفیه شده یا Purified Poppy Oil

روغن خشاش تصفیه شده یک مدیوم شفاف است و تمایل کمتری به زردی نسبت به روغن بذر کتا داشته اما کندتر خشک می‌شود.

روغن خشاش تصفیه شده براقیت و جریان را افزایش می‌دهد.

در دوز بالا از خشک شدن جلوگیری می‌کند و باید به میزان مناسبی استفاده شود.

استفاده از روغن خشاش فقط برای لایه نهایی نقاشی و در حالت ترکیب شده با حلال توصیه می‌شود.

 

روغن بذر کتان تهیه شده به روش پر سرد

روغن بذر کتان با Cold Press

کیفیت بالایی دارد و زردی کمتری دارد.

استخراج آن بدون استفاده از حرارت است.

براقیت و شفافیت را افزایش داده و اثر قلمو در رنگ را کم می‌کند.

از این نوع روغن برای کوبیدن پیگمنت (grinding pigments) استفاده می‌شود.

روغن بذر کتان تهیه شده به روش پرس سرد از روغن بذر کتان معمولی گران تر است ولی تردی کمتری دارد، پایدار تر است، کاملا خشک می‌شود و نقاشی را جذاب تر می‌کند.